Wieloprofilowy Program Opieki Rozwojowej nad dzieckiem do ukończenia 1 roku życia

Bazując na ponad dwudziestoletnim doświadczeniu Fundacji Pomocy Dzieciom Kolorowy Świat oraz w zapewnieniu dzieciom z różnymi zaburzeniami rozwojowymi oraz niepełnosprawnościami specjalistycznej opieki edukacyjnej i terapeutycznej, jak również ośmioletniego doświadczenia w realizacji programu opieki nad wcześniakami oraz noworodkami zagrożonymi zaburzeniami, Fundacja inicjuje w województwie łódzkim pilotażowy program opieki rozwojowej nad dzieckiem do ukończenia 1 roku życia.

Założenia naszego programu opierają się nie tylko na doświadczeniu klinicznym, ale również na wynikach najnowszych, wysoko ocenianych badań naukowych z zakresu wczesnej interwencji terapeutycznej. Jak wskazują przeglądy systematyczne opublikowane w ramach Cochrane Library – uznawane za złoty standard w medycynie opartej na faktach – interwencja terapeutyczna w okresie niemowlęcym może znacząco poprawić rozwój psychiczny i fizyczny dziecka. Autorzy tych analiz podkreślają również, że odpowiednio wczesne wsparcie rozwojowe wiąże się z lepszymi wynikami poznawczymi i motorycznymi w wieku przedszkolnym.

Z kolei wyniki norweskiego badania opublikowanego w 2025 roku w czasopiśmie BMC Pediatrics zwracają uwagę na potrzebę jeszcze wcześniejszej diagnostyki u niektórych niemowląt. Jak stwierdzono: „niektóre niemowlęta z widoczną asymetrią powinny być diagnozowane wcześniej niż obecnie się to przyjęło” – co może przełożyć się na skuteczniejsze działania terapeutyczne i zapobieganie dalszym trudnościom rozwojowym.

Wieloletnie doświadczenie terapeutyczne Fundacji pokazuje również iż jak najwcześniej rozpoczęta kompleksowa terapia neurorozwojowa, zwłaszcza w pierwszych tygodniach i miesiącach życia dziecka przynosi najlepsze rezultaty, zapobiegając lub ograniczając konsekwencje pojawiających się zaburzeń rozwojowych. Realizowana w fundacyjnym ośrodku Otulinka terapia wcześniaków potwierdziła rekomendacje Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego o konieczności monitorowania rozwoju dziecka nawet do ukończenia 3 roku życia, bowiem u części dzieci oznaki zaburzeń rozwojowych zaczynają pojawiać się po kilku miesiącach od urodzenia. Dlatego też mając na względzie powyższe obserwacje i kontynuując działalność programu i ośrodka Otulinka chcemy rozszerzyć zakres działania o noworodki urodzone o czasie, u których jednak w pierwszym roku życia również pojawiają się niepokojące symptomy mogące oznaczać przyszłe zaburzenia rozwojowe.

Mając na uwadze, iż w pierwszych 12 miesiącach życia dziecka rodzice średnio 6 razy odwiedzają gabinet pediatry i to właśnie pediatra monitoruje i obserwuje jego stan zdrowia oraz poszczególne etapy rozwojowe, program Otulinka 2.0 zakłada, że to pediatra jest kluczową osobą, która może najszybciej zareagować i w razie jakichkolwiek wątpliwości skierować dziecko do dalszych konsultacji. Dlatego też celem programu jest nawiązanie ścisłej współpracy z pediatrami, którzy jeśli tylko zauważyliby niepokojące sygnały w rozwoju motorycznym albo poznawczo-społecznym ich małych pacjentów, mogliby je skonsultować z innymi specjalistami współpracującymi w ramach programu Otulinka 2.0.

Ze względu na miejsce siedziby łódzkiej Fundacji Pomocy Dzieciom Kolorowy Świat, pilotażowy program opieki rozwojowej nad dzieckiem do ukończenia 1 roku życia Otulinka 2.0 obejmie swoim działaniem województwo łódzkie i skoncentruje się na współpracy z pediatrami prowadzącymi swoją praktykę wyłącznie na terenie województwa łódzkiego, tak aby zapewnić rodzinom korzystającym z specjalistycznej opieki szybki i łatwy dostęp.

Docelowo jednak na podstawie analiz pilotażowego programu OTULINKA 2.0 planowane jest nawiązanie współpracy i wymiana doświadczeń z różnego rodzaju organizacjami mającymi za cel świadczenie specjalistycznej opieki nad dziećmi zagrożonymi różnego rodzaju zaburzeniami i nieprawidłowym rozwojem w Polsce.

• Niemowlęta od urodzenia do ukończenia 1 roku życia.
• Ich rodzice/opiekunowie prawni.

Pediatra pełni funkcję:

• Głównego obserwatora rozwoju dziecka – na podstawie regularnych wizyt
  w pierwszym okresie rozwoju dziecka oraz obserwacji jego stanu zdrowia i postępów rozwojowych, jak również informacji zgłaszanych przez rodziców.
• Koordynatora opieki specjalistycznej – kieruje dziecko na dalszą diagnostykę, konsultacje lub terapię do odpowiednich specjalistów.
• Źródła edukacji dla rodziców – przekazuje informacje o etapach rozwoju, sygnałach ostrzegawczych oraz możliwościach wsparcia.

• Współpraca ośrodka Otulinka z pediatrami, pielęgniarkami POZ, położnymi środowiskowymi i specjalistami.
• Zapewnienie ścieżki szybkiego dostępu do konsultacji specjalistycznych w ośrodku Otulinka w razie podejrzeń zaburzeń rozwojowych.
• Wprowadzenie standardowej dokumentacji obserwacji rozwojowych w karcie pacjenta.
• Stosowanie standardowych narzędzi do oceny rozwoju: skali Alberta Motor Infant Scale (AMIS) jako narzędzia do przesiewowej oceny motoryki oraz kwestionariusza Ages and Stages Questionnaires (ASQ – 3)  jako dodatkowego narzędzia do obserwacji rodzicielskiej.
• Edukacja rodziców w zakresie norm rozwojowych, prawidłowych zasad pielęgnacji
  i możliwości wspomagania rozwoju dziecka w domu.

• Opóźnienia w osiąganiu kamieni milowych rozwoju (np. brak kontroli głowy, nieobracanie się, brak gaworzenia).
• Zaburzenia napięcia mięśniowego (hipotonia, hipertonia).
• Brak kontaktu wzrokowego, reakcji na bodźce dźwiękowe.
• Niezwykłe zachowania (np. nadmierna drażliwość, brak reakcji na obecność opiekuna).
• Asymetria ułożeniowa.
• Opóźniony rozwój mowy prelingwalnej (brak wokalizacji, brak reakcji na głos rodzica).
• Inne symptomy niepokojące lekarza pediatrę.

• W ramach programu do ośrodka Otulinka mogą być przyjęte dzieci do ukończenia 1 roku życia, które otrzymały skierowanie od lekarza pediatry.
• Dzieci objęte programem mogą skorzystać z trzech bezpłatnych konsultacji fizjoterapeutycznych w ośrodku Otulinka (z zastrzeżeniem, iż ostatnia – 3 konsultacja musi odbyć się najpóźniej w okresie 6 miesięcy od pierwszej wizyty w ośrodku Otulinka).
• W przypadku niepojawienia się na zaplanowanej wcześniej konsultacji bez wcześniejszego uprzedzenia, odwołania lub przełożenia terminu pacjent utraci swoje prawo do kolejnych bezpłatnych konsultacji odbywających się w ramach programu.

• Program jest finansowany w całości z środków własnych Fundacji Pomocy Dzieciom Kolorowy Świat (1,5% podatku, darowizny).
• Korzystanie z programu jest całkowicie bezpłatne.

• Zwiększenie wykrywalności zaburzeń rozwojowych we wczesnym etapie.
• Poprawa rokowań zdrowotnych u dzieci z ryzykiem neurorozwojowym, poprzez wczesną interwencję.
• Wzrost kompetencji rodzicielskich i lepsze zrozumienie potrzeb dziecka.
• Zmniejszenie kosztów leczenia i terapii w późniejszych latach życia dziecka.